ANLAMINA GÖRE CÜMLELER

1. Olumlu Cümle

Yüklemde bildirilen yargının gerçekleştiğini, gerçekleşeceğini, sözü edilen kavramın bulunduğunu bildiren cümlelerdir.

Çocuklarla parka gittik dün.

Yeni yazdığı kitap yayımlandı.

UYARI: Biçimce(şekilce) olumsuz olan bazı cümleler anlamca olumlu olabilir.

Sınıftakiler yazı yazmıyor değil. (yazıyor)

Onda kitap yok değil. (var)

Herkes onun gibi gamsız değil. (gamlı)

2. Olumsuz Cümle

Yüklemde bildirilen yargının gerçekleşmediğini, gerçekleşmeyeceğini, sözü edilen kavramın bulunmadığını bildiren cümlelerdir. Bu cümlelerde “-mez/-maz, yok, değil, -sız/-siz” ek ve sözcükleri kullanılır.

Türkçe defterini bana vermedi.

Sınıf birincisi o değilmiş.

Benim haberim yok. (biçimce ve anlamca olumsuz)

UYARI: biçimce şekilde uyumlu olan bazı cümleler anlamca olumsuz olabilir.

Evde ne yumurta var ne peynir. (yok)

Kim demiş oraya gittiğimi. (gitmedim)

Buza basınca düşeyazdım. (düşmedim)

3. Soru Cümlesi

Soru anlamı katan sözcüklerin bulunduğu cümlelerdir. Soru cümlelerinde cevap almak esastır. Soru cümlelerinin sonuna soru işareti konur.

Burada ne işin var?

Okula kim gidecek?

LGS saat kaçta?

UYARI: Biçimce (şekilce) soru cümlesi olduğu halde bir cevap almak amacıyla oluşturulmayan cümlelere sözde soru cümlesi denir. Cümlenin sonuna soru işareti konur.

Bunu ben mi yapmışım? (inkar)

Benim mi Allah’ım bu çizgili yüz? (şaşırma) Senin ne kadar cömert olduğunu bilmez miyim? (onaylama)

Ocağa hiç bakmaz mı insan? (kızma)

Bir ekmek alabilir miyim? (rica) Bu maaşla nasıl geçinilir? (azımsama)

*Cümlelerde soru anlamı katan sözcüğün bulunması o cümlenin soru cümlesi olması için yeterli değildir. Cümleye cevap verme durumu olmalıdır.

Sınavın saat kaçta olduğunu bilmiyorum.

4. Ünlem Cümlesi

Sevinci, korkuyu, heyecanı, coşkuyu, şaşkınlığı vb. dile getiren cümlelerdir.

Aman, arabalar geçiyor!

Vah vah, bunlar da geldi başına!

Of, çok sıkıldım!

*Ünlem bildiren sözcükten sonra virgül kullanıldıysa cümlenin sonuna ünlem işareti konur. Ünlem bildiren sözcükten sonra ünlem işareti kullanıldıysa diğer cümle büyük harfle başlar, cümle sonuna da uygun noktalama işareti konur.

Eyvah, yine geç kaldım!

Eyvah! Yine geç kaldım.