ORTAOKUL

CÜMLE TÜRLERİ Yüklemin Türüne Göre CümlelerYüklemin Yerine Göre CümlelerAnlamına Göre CümlelerYapısına Göre Cümleler          

NESNESİNE GÖRE FİİL ÇATISI(NESNE – YÜKLEM İLİŞKİSİ) 1. Geçişli Fiil Nesne alabilen fiillerdir. Nesne cümlede yazılabilir de yazılmayabilir de. Fiilin başına “onu” kelimesini getirdiğimizde anlamlı oluyorsa fiil nesne alabiliyor demektir. Yemeği sen hazırlar mısın? (Neyi?)(Onu hazırlar mısın?) Emir Eren ile birlikte kitap okudu. (Ne?)(Onu okudu) Akif iki saat parkta bekledi. (Onu bekledi.) Yüklemin önüne “onu”

ÖZNESİNE GÖRE FİİL ÇATISI(ÖZNE – YÜKLEM İLİŞKİSİ) 1. Etken Fiil İşi yapan gerçek bir öznenin (açık, gizli) bulunduğu fiillerdir. Doğa olaylarının olduğu cümleler etken çatılıdır. Kardeşim motosiklet kullanmayı öğrendi. Sınavda yanıma oturdu. (O) Öğretmen Hanife’yi çağırdı. Bu hikayeyi babaannem anlatırdı. Fırtına dinmek bilmiyordu. 2. Edilgen Fiil İşi yapan gerçek bir özne (açık, gizli) olmayan yani

FİİLDE ÇATI Çatı özelliği yüklemi fiil olan cümlelerde aranır, fiillerin özne ve nesne alıp olmamasına göre incelenir. İsim cümlelerinde çatı aranmaz. Ayşegül sınavı kazandı. (Çatı aranır.) Ayşegül başarılıydı. (Çatı aranmaz.) A. Öznesine Göre Fiil Çatısı B. Nesnesine Göre Fiil Çatısı

CÜMLEDE VURGU Cümlede asıl anlatılmak istenen hangi ögeyse o vurgulanır. *Fiil cümlelerinde vurgu yüklemden önceki ögededir; yüklem başta ise vurgu yüklem üzerindedir. Annem bizi parka götürecek. (Vurgulanan öge yer tamlayıcısı) Annem parkta bizi götürecek. (Vurgulanan öge belirtili nesne) Parka bizi annem götürecek. (Vurgulanan öge özne) Götürecek annem bizi parka. (Vurgulanan öge yüklem) *İsim cümlelerinde vurgu

ARA SÖZ/ARA CÜMLE Cümlenin herhangi bir ögesinin açıklayıcısı olan ya da cümlelerin hiçbir ögesi olmayan, cümleden çıkarıldığında cümlenin anlamında eksiklik ya da bozulma meydana getirmeyen sözlere ara söz denir. Ara söz cümle şeklinde ise ara cümle adını alır. Dünyanın en iyi insanını -Ayşegül’ü- çok özledim. (ara söz) Bu film – mutlaka izle- çok güzel. (ara

CÜMLE DIŞI UNSUR(ÖGE) Bağlaç, ünlem, hitap, ara söz, ara cümle, onay bildiren sözcükler, ünlem grubu cümlede herhangi bir öge olmaz. Evet, nerede kalmıştık? (onay bildiren sözcük) Sevgili dinleyiciler, sıradaki şarkı bütün öğretmenlerimize gelsin. (hitap) Tekrar et ki konuyu unutmayasın. (bağlaç) Ya Rabbim, yardım et! (ünlem) Sınavı kazanacağına -kazanacaksın- inanıyorum. (ara cümle) Arkadaşın -Ayşe- gelecek mi?

YARDIMCI ÖGELER  1.Nesne *Belirtili Nesne: Yükleme “Neyi? Kimi?” soruları sorulur. Belirtili nesne -i hal ekini alır. Kimliğimi kaybettim. (Neyi? Ahmet Mehmet’i görmüş. (Kimi?) *Belirtisiz Nesne: Yükleme “Ne?” sorusu sorulur. Belirtisiz nesne yalın haldedir. “Ne?” sorusu özneyi bulurken de sorulur. Özne bulunduktan sonra “Ne?” sorusunun cevabı belirtisiz nesne olur. Ali cam kırdı. (Ne kırdı?)(Belirtisiz nesne) Cam kırıldı.

TEMEL ÖGELER 1. YÜKLEM Fiil cümlesinde eylemi bildiren çekimli fiile, isim cümlelerinde olanı ya da olmayanı haber veren ek fiil almış isim soylu sözcük veya sözcüklere denir.                                                         

CÜMLENİN ÖGELERİ Duyguyu düşünceyi olayı isteği haberi durumu ifade etmek için oluşturulan anlam ve yargı bütünlüğü olan sözcük veya sözcük bul bana cümle denir. Cümlenin Temel Ögeleri Cümlenin Yardımcı Ögeleri Cümle Dışı Unsur Ara Söz/ Ara Cümle Cümlede Vurgu